Zoekzin gruwellezierg

De buurt, het huis en zelfs de psychiater zelf zouden zo kunnen figureren in een spannend, humoristisch griezelboek. Na de druk op de bel van het jaren ’20 huis blijft het even stil, dan is er een zacht gekerm gepaard gaand met wat zachte geblaf. Een hond”! De deur gaat open en een man, kalend met aan de zijkanten van het gezicht lange lokken grijs krullend haar, laat me binnen.
Zo staat het in de kop maar ook weer niet helemaal. Want Gert Jan Bekenkamp uit Bussum is onlangs gepromoveerd. In Belgi”. Leuven om precies te zijn. Op griezellust bij kinderen. Twintig jaar studie naar griezelen en gruwelen in kinderboeken. Hij maakt, na twintig jaar gedegen onderzoek, duidelijk onderscheid tussen die twee genres: griezelen is goed, gruwelen uit den boze. Griezelboeken lezen is voor kinderen belangrijk, want daardoor zijn ze beter gewapend tegen alles wat hen in het leven kan overkomen. Ik zie griezelen als voeding om te groeien.
Met gruwelboeken maakt de psychiater korte metten: “Verbrand ze maar.”
De promotiestudie van Gert Jan bekenkamp was erop gericht inzicht te krijgen in wanneer kinderen gaan griezelen van gefantaseerde kinderboeken. Hij liet hen ondermeer een deel van het verhaal ‘De Zwaan’ van Roald Dahl lezen. Hierin wordt een jongetje door andere jongens gepest. Eerst wordt hij aan de treinrails vastgebonden. Doordat het jongetje dun is en helemaal tussen de rails past, overleeft hij het. Daarna moet hij een zwaan doodschieten. Van de veren maken de pesters vleugels. Het jongetje moet in een boom klimmen en dan moet hij gaan vliegen.
De kinderen moesten vertellen wat ze van de tekst vonden en welk woord ze ervoor zouden gebruiken: zielig, verdrietig, spannend, eng, bang, angstig, griezelig, gruwelijk, kwaad, leuk, grappig en rustig. Bekenkamp merkte dat kinderen gruwelen als de tekst te levenecht is (zodat ze zich er helemaal mee kunnen identificeren) en er geen gebruik van humor gemaakt wordt. Als het verhaal een eindje van de werkelijkheid afstaat en er ook humoristische sc”nes in voor komen, gaan kinderen griezelen. Maar dat ervaren ze dan niet als een negatief iets.

‘We leven in een tijd waar alles draait om snelheid en geld. Egocentrisme is ook een duidelijk teken van deze apocalyptische tijd: wie kan het eigenlijk allemaal nog bijbenen. Het is daarom niet vreemd dat schrijvers als J.K. Rowling en Paul van Loon’s griezelbus scoren. Maar Rowling met die tovenaarsleerling met z’n zielige brilletje zie ik meer als een sprookjesschrijfster dan als iemand die echt begrepen heeft wat griezelen is. Ik snap de hype rond Rowling niet. Het is zo’n zwak aftreksel van Roald Dahl wat zij presteert. Dahl was iemand die begreep dat je een kind op een leuke manier kunt laten griezelen. Vooral het gebruik van humor was daarbij van groot belang.
Uit Bekenkamps onderzoek is niet op te maken of kinderen psychische schade oplopen als ze gruwelboeken lezen. “Ik heb wel ontdekt dat kinderen niet willen gruwelen, omdat er in het echte leven al zo veel gegruweld wordt. Er zullen altijd mensen blijven die ook van gruwelverhalen kunnen genieten, maar in hoeverre je dan op het vlak van extreem sadomasochisme komt, is de vraag. Persoonlijk vind ik gruwelboeken vergif voor de geest.”
De man doet in de verte wat lijken op een psychiater uit Santpoort: Jan van der Lande. De man die in de jaren zeventig Amstelland tot paradepaardje heeft weten te maken. Jeugdpsychiatrie. Verpleegkundigen die zich sociotherapeut gingen noemen. En geheel nieuwe grenzen van zijn opzochten. Waarbij evengoed psychiatrie zich vroegtijdig manifesteerde. Depressies en diverse vormen van wat later als een Borderliner werd gediagnosticeerd zich manifesteerde. Incest, verkrachting en vele vormen van onachtzaamheid naar de oppervlakten borrelden. Verwaarlozing, zelfverwaarlozing, psychische vernietiging en alles wat daar aan gekoppeld zou kunnen worden, was daar voorhanden. En er werd geprobeerd te helen. Beschadigingen en de wonde die dit opleverde om te buigen naar minder zichtbare littekens. Het was daar niet griezelen; het waren gruwelen die zich daar tentoon spreiden. De gruwelen van het leven. Waar de wereld vol mee is. En geen ruimte om op een rustige plaats met een boek weg te kruipen. Om die wereld te ontvluchten. Verloren te gaan in een griezelig verhaal: van Roals Dahl bijvoorbeeld. GVR. De grote, vriendelijke reus”
ZOEKZIN
Zoek
de zieke
zinnen
op;
zoek
zieke
zinnen
op
zich
zijn
zieke
zinnen

anders.
Bedoeld voor de Zon dag maar vooruit: een dag voorwaarts kameraden, we lezen terug!